Het nijlpaard: de kale reus in Afrikaanse wateren

Nijlpaarden (Hippopotamus amphibius) kent iedereen wel als de grote, grijze dieren die voornamelijk in en rondom de wateren in Afrika (ten zuiden van de Sahara) leven. Ze hebben een groot, rond lichaam, korte poten en een grote kop met een brede snuit. De staart is kort en dik. Ze hebben geen vacht, slechts enkele borstelharen op de staart en het gezicht. De zachte, glimmende huid is paars-grijs of blauwig zwart, terwijl de onderzijde, oren en bek meer bruinachtig roze zijn.

Nijlpaarden brengen het grootste deel van hun tijd door in rivieren, meren en moerassen, waar ze zich onderdompelen om hun gevoelige huid te beschermen tegen de felle Afrikaanse zon. Ze komen 's nachts aan land om te grazen, waarbij ze tot wel 40 kilogram gras per nacht kunnen eten.

(tekst loopt door onder de foto)

Legende van het kale nijlpaard

Volgens een oude Afrikaanse legende had het nijlpaard lang geleden een prachtige, donkerbruine vacht. Deze zijdezachte vacht maakte Hippo, het nijlpaard, trots en ijdel. Hij paradeerde langs de rivier en door het bos, opscheppend over zijn elegante verschijning. De andere dieren bewonderden hem en gaven hem complimentjes, wat zijn trots alleen maar vergrootte. Hippo begon de andere dieren te commanderen en zijn spiegelbeeld voortdurend te bewonderen in de vijver.

Op een dag besloten de dieren dat Hippo's gedrag onuitstaanbaar was geworden. Haas bedacht een plan. Ze verzamelden droog gras en legden dit rondom Hippo's slaapplaats, net voordat een onweer losbarstte. Tijdens het onweer sloeg de bliksem in en het gras vloog in brand. Hippo, in paniek, rende rond totdat zijn prachtige vacht in vlammen opging. Hij sprong in de rivier om zichzelf te redden, maar zijn vacht was voorgoed verdwenen. Vanaf die dag leefde Hippo in het water, beschaamd over zijn kale lichaam en kwam hij alleen 's nachts aan land om te grazen.

Het gevoelige huidje van dit machtige dier

Of bovenstaand verhaal er iets mee te maken heeft of niet, een opmerkelijk kenmerk van nijlpaarden is hun gevoelige huid. Deze bevat enkele bijzondere eigenschappen. De huid is dun en daardoor gevoelig, waardoor ze veel tijd in het water doorbrengen om uitdroging en beschadiging door de zon te voorkomen. Wat echt uniek is, is de afscheiding van een ‘viskeuze substantie’ uit hun huidklieren. Dit betekent dat ze een dikke, stroperige vloeistof uit hun huid afscheiden. Wanneer deze substantie aan de oppervlakte van hun huid komt, ondergaat het een chemisch proces dat 'polymerisatie' wordt genoemd. Dit proces zorgt ervoor dat de vloeistof verandert in een gelachtige laag. Deze laag fungeert als een natuurlijke zonnebrandcrème, ontsmettingsmiddel en parfum, wat helpt om hun huid te beschermen tegen de zon en infecties te voorkomen.

(Tekst loopt door onder de foto)

Levenswijze en groepsstructuur

Nijlpaarden hebben zeer grote snijtanden, die voornamelijk worden gebruikt voor gevechten. Bij mannetjes zijn de hoek- en snijtanden groter dan bij vrouwtjes. De tanden kunnen een lengte krijgen tot 50 cm en blijven scherp doordat de tanden van de onderkaak en bovenkaak tegen elkaar aan schuren.

Hun sociale structuur bestaat vaak uit groepen, ook wel 'pods' genoemd, die worden geleid door een dominant mannetje en verder bestaan uit meerdere vrouwtjes en hun jongen.

Nijlpaarden werden voor het eerst beschreven door oude Egyptenaren, die hen vaak in hun kunst en literatuur afbeeldden vanwege hun prominente aanwezigheid langs de Nijl en andere grote rivieren in Afrika. De naam 'nijlpaard' komt van het Griekse woord 'hippopotamus', wat 'rivierpaard' betekent. Dit verwijst ook naar hun hun nauwe verbondenheid met water zoals rivieren, meren en moerassen. Een groot deel van hun tijd brengen zij in of rondom het water door. Water is essentieel voor nijlpaarden voor hun overleving, aangezien het hen helpt om koel te blijven, hun huid te beschermen en voedsel te vinden.

Ecologische rol van nijlpaarden

Nijlpaarden spelen een cruciale rol in hun ecosysteem. Door hun grote behoefte aan grazen en hun uitwerpselen, verrijken ze de wateren met voedingsstoffen. Dit proces ondersteunt een breed scala aan leven; van vissen tot planten. In sommige meren, die anders levenloos zouden zijn door steriel bronwater, zorgen nijlpaarden voor een levendige gemeenschap door hun natuurlijke bemesting.

Tot slot…

Het nijlpaard is een fascinerend dier, zowel door zijn fysieke kenmerken als door zijn ecologische en culturele betekenis. De legende van het nijlpaard zonder haar illustreert niet alleen hun aanpassingsvermogen, maar biedt ook een inzicht in hoe verhalen en mythes helpen om natuurlijke verschijnselen te verklaren. Door hun unieke levensstijl, gedrag en ecologische bijdragen blijven nijlpaarden een essentieel onderdeel van de Afrikaanse wildernis. Hun vermogen om zowel boven als onder water te gedijen, gecombineerd met hun natuurlijke zonnebrandcrème, maakt hen tot een van de meest intrigerende en aanpasbare dieren in het dierenrijk!